Dogustan gelen nesne bilgisi

Bir bebegin severek oynadigi bir oyuncagi, onun gozunun onunde bir mendille ortun, artik o oyuncak onun icin yoktur; mendili acip onun altina bakmak aklina gelmez. Mendili onune cekebilir, ama altindaki oyuncagi bulmak icin degil, sadece mendille oynamak icin. Gozden ırak olan gonulden (zihinden) de ırak olmustur (out of sight, out of mind)

Yani nesneler bebegin duysal alaninda varsa zihinsel alaninda da vardir. Duysal alandan cikan nesne zihinden de cikar. Bebek bu donemde sensory-motor bir aparati andirir. Yani bir zihne sahip olmaktan cok, salt girdi (input) - cikti (output) cihazi gibidir.

Bu nedenle, bir mendilin altindaki oyuncagin yok olmasi gibi, bir duvarin arkasindaki anne de artik yok olmustur.

Piaget'ye gore bu donem 7-8 aya kadar devam eder. Bu aylardan itibaren, bebek gormedigi halde, ortunun altinda oyuncagini, duvarin arkasindaki anneyi arar. Yani fiziksel gozden kaybolan nesne, onun zihinsel dunyasinda hala mevcudiyetini surdurmektedir. Bir nesne, bebegin zihninde artik suregen hale gelmistir.

~
-gen eki anlami siddetlendirmek icin kullanilir (intensifier)...
Nesne artik bebegin zihninde suregidebilmektedir...
Zaman (chronos) icinde bir varlik kazanmistir (chronicle)...
Zihinsel nesne zaman icinde birdenbire gorunup (pop in), aniden kaybolmamaktadir (pop out)...
Bu sureksizlik (kesiklilik), nesnenin zihindeki kronik varligi ile sureklilige (kesintisizlige) donusmustur...

~

Ancak nesne hala diger nesnelerden tam bagimsiz degildir bebegin zihninde. Ornegin beyaz mendilin altina sakladigimiz o cok sevdigi oyuncagini bulmak icin beyaz mendili kaldirmayi ogrenen bebek, onun gozunun onunde bu oyuncagi siyah mendilin altina saklasak bile, yine beyaz mendili kaldiracaktir (perseverative error: stage four error; A-not-B error). Cunku onun zihninde oyuncagi tumuyle bagimsizligini kazanamamis, hala beyaz mendille ilintisi olan bir nesnedir. Yani nesne suregenligi bu bebekte de hala tam olgunlasamamistir. Piaget bu donemi gecis donemi olarak adlandirir. Bebege gore nesneyi var eden bebegin kendi eylemidir. Psikozda hasta bilissel olarak, bazi kisilik bozukluklarinda afektif olarak bu duzeydedir. Bu kisilik bozukluklarinda hasta regresyonla zaman-zaman bilissel olarak da bu duzeye inebilir.

Cocuk 18. aya geldiginde nesne ve kendisini tumuyle ayristirmayi basarabilir; artik nesnelerin, onun eylemlerinden ve algilarindan tamamen bagimsiz bir varliklari vardir.

Piaget'den sonra gelen arastirmacilar nesne suregenliginin ilk belirtilerinin 7-8 aydan daha once gorulmeye basladigini ileri surduler ve bu sureyi 3 aya kadar indirdiler.

Spelke ve Baillargeon bu kadar kisa bir sure icinde bebegin deneyimleme olanagi olmadigini ileri surerek bebegin dogustan bazi bilgileri getirdigini dusunduler; yani bu bilgiler bebeklerin donaniminda (hardware) mevcuttu. Bu bilgiler;

~ nesneler uzayda yer kaplarlar; birbirlerinin icinden gecemezler, cunku katidirlar. Boylece bebeklerin Newtonien bir evrene ve bu evrene uygun sagduyulu önkabuller ile dogdugunu varsaymis oluyoruz (Newton fizigine sagduyu fizigi veya kati hal fizigi de denir)

~ hareketin surekliligi; bir nesne A noktasindan yola cikip B noktasina dogru ilerliyorsa, bir sure sonra B noktasindan gecmesi beklenir. Bebekler daha 3 aylikken gozlerini B noktasina dikerek nesnenin oradan gecmesini beklerler (Cunku A ve B arasina bir ekran konarak hareketli nesne bebegin gorme alanindan cikarilir; ama bebek Piaget'nin dusundugunun tersine hareketli nesneyi B noktasinda gormeyi umar ve tersine bir durumda -mesela baska bir nesnenin orada belirmesi durumunda- sasirir)

Baillargeon'un vardigi sonuclar, baskalari tarafindan da defalarca tekrarlanmistir.

Baillargeon'un asagidaki makalesine ucretsiz erismek mumkun;

Baillargeon R.
Infants' reasoning about hidden objects: Evidence for event-general and event-specific expectations.
Developmental Science (2004)7: 391–424.

http://www.psych.uiuc.edu/infantlab/articles/baillargeon2004.pdf.pdf



Spelke'nin pek cok makalesine ise asagidaki adresten erisilebilir;
http://www.wjh.harvard.edu/~lds/index.html?spelke.html


Ahmet Corak, M.D., PhD.


........................................................................

Kaynaklar

Spelke ES, Breinlinger K, Macomber J, Jacobson K. Origins of Knowledge. Psychological Review (1992), 99: 605-632.

Baillargeon R. Object Permanence in 3 ½ and 4 ½ Month Old Infants. Developmental Psychology (1987), 23: 655-664.

Baillargeon R. Infants' reasoning about hidden objects: Evidence for event-general and event-specific expectations. Developmental Science (2004)7: 391–424.

Piaget J. The Construction of Reality in the Child. Basic Books, New York, 1954





Bu yazıyı, Facebook'ta paylaşayım...

Bu yazıyı, Twitter'da paylaşayım...

Bu yazıyı, LinkedIn'de paylaşayım...

Bölümler ... inşa halinde